Không có một công thức duy nhất nào để khiến trẻ cảm thấy mình có giá trị. Tuy nhiên, khi trẻ được đối xử với sự tôn trọng, được lắng nghe và nhận thấy người lớn quan tâm chân thành đến suy nghĩ, cảm xúc và trải nghiệm của mình, chúng sẽ cảm nhận được rằng: "Mình xứng đáng được yêu thương".
Ngoài ra, việc thiết lập các ranh giới lành mạnh và kiên định cũng giúp củng cố cảm giác được trân trọng của trẻ trong suốt hành trình phát triển.
Dưới đây là ba phương pháp chính với 18 cách cụ thể, giúp nuôi dưỡng cảm giác yêu thương và giá trị bên trong mỗi đứa trẻ:
PHƯƠNG PHÁP 1: YÊU THƯƠNG VÀ HIỆN DIỆN
1. Dành thời gian chất lượng bên con
Đây là nền tảng quan trọng nhất để giúp trẻ cảm nhận sự quan tâm thực sự. Bạn có thể:
- Tạo ra “thời gian hai người” riêng với con mỗi ngày.
- Cùng con đi dạo, ăn nhẹ ngoài trời hoặc đến nơi con thích.
- Tìm hiểu ngôn ngữ tình yêu của trẻ: con thích bạn tặng quà, nói lời dễ thương, hay chỉ đơn giản là ở bên?
2. Thể hiện tình yêu vô điều kiện
Hãy thường xuyên nói với con rằng bạn yêu con – không vì con đạt điểm cao, không vì con giỏi hơn ai, mà đơn giản vì con là chính mình.
Điều này đặc biệt quan trọng với trẻ có cha mẹ ly hôn – chúng cần được nhắc nhở rằng tình yêu không phán xét và không điều kiện.
3. Trò chuyện đều đặn về cuộc sống hàng ngày
Câu hỏi như: "Hôm nay con thấy thế nào?", "Chuyện gì vui nhất xảy ra với con hôm nay?" sẽ giúp trẻ mở lòng.
- Tránh hỏi câu tu từ hoặc gợi cảm giác “bị kiểm tra”.
- Ưu tiên dùng câu hỏi mở (Ai, Gì, Ở đâu, Khi nào, Tại sao, Như thế nào).
4. Gợi mở để con tiếp tục kể chuyện
Một số trẻ cần bạn hỗ trợ để diễn đạt. Hãy dùng những câu như:
- “Rồi sao nữa?”
- “Con kể tiếp cho mẹ nghe đi!”...
Điều này không chỉ cho thấy bạn quan tâm, mà còn giúp con phát triển khả năng giao tiếp và thể hiện bản thân.
5. Xác nhận cảm xúc của trẻ
Ngay cả khi bạn không đồng tình, hãy công nhận cảm xúc đó là thật. Ví dụ:
“Mẹ biết con không muốn tắm. Chơi búp bê rất vui, và dừng lại chắc chắn là khó chịu. Nhưng con cần giữ sạch sẽ. Mình có thể tạo bong bóng để tắm vui hơn nhé!”
Việc xác nhận cảm xúc giúp trẻ học cách chấp nhận chính mình, ngay cả trong những lúc khó chịu.
PHƯƠNG PHÁP 2: ĐỐI XỬ VỚI TRẺ BẰNG SỰ TÔN TRỌNG
6. Lắng nghe chân thành, không ngắt lời
- Đừng trả lời hộ trẻ.
- Tránh làm trẻ thấy bạn quá bận để chú ý đến chúng.
- Kiêng nói lời thô tục – sự tử tế tạo dựng niềm tin.
Ví dụ: Đừng nói thay con: “Jack không thích bỏng ngô đâu!”. Hãy hỏi: “Jack, con muốn bỏng ngô không?”
7. Tôn trọng khả năng của con
Việc bạn làm thay những gì con có thể tự làm là dấu hiệu của sự thiếu tin tưởng. Hãy:
- Để con 3 tuổi tự mặc áo khoác.
- Tôn trọng sự khác biệt văn hóa trong cách phát triển kỹ năng.
8. Cho phép con học từ sai lầm
Trẻ học nhanh nhất khi trải nghiệm hậu quả tự nhiên. Ví dụ:
- Khi dạy con băng qua đường, hãy để con tự nhìn hai bên rồi băng qua khi có bạn đi cùng.
- Luôn đảm bảo sự an toàn về thể chất và tinh thần trong quá trình đó.
9. Cho con quyền được lựa chọn
Trẻ cảm thấy được tôn trọng khi chúng được đưa ra quyết định. Lưu ý:
- Đưa ra 2–3 lựa chọn phù hợp: “Con muốn ngô hay khoai?”
- Không đưa ra lựa chọn “giả vờ” hoặc mang tính ép buộc.
10. Biết xin lỗi khi làm sai
Một lời xin lỗi chân thành có thể dạy trẻ về trách nhiệm, sự tử tế và lòng bao dung. Ví dụ:
- “Mẹ xin lỗi vì đã la con lúc sáng. Mẹ thấy mệt và đã không kiểm soát tốt cảm xúc.”
- “Bố xin lỗi vì đã không lắng nghe con trong siêu thị. Bố sẽ cố gắng chú ý hơn.”
11. Tôn trọng cá tính riêng biệt của con
Đừng cố biến con thành phiên bản bạn kỳ vọng. Nếu:
- Con không thích thể thao – đừng ép.
- Con hướng nội hoặc tự kỷ – hãy chấp nhận và đồng hành.
PHƯƠNG PHÁP 3: TRỞ THÀNH TẤM GƯƠNG TÍCH CỰC
12. Làm gương từ hành vi, thói quen đến thái độ
Trẻ học bằng cách quan sát. Hãy:
- Thể hiện sự bình tĩnh khi gặp khó khăn.
- Tự nhắc mình: “Nếu muốn con tử tế – mình cũng phải tử tế trước.”
13. Giao tiếp với con như với người lớn
Đừng dọa nạt hay ra lệnh. Hãy:
- Rõ ràng nhưng nhẹ nhàng.
- Biết kiềm chế, đồng thời giữ vững ranh giới.
14. Luôn kiên định trong nguyên tắc
Kiên định tạo nên cảm giác an toàn. Nếu:
- Hôm nay cho phép – mai lại cấm, trẻ sẽ hoang mang.
- Hãy duy trì thói quen và nguyên tắc nhất quán trong cả gia đình.
15. Tạo thói quen kết nối mỗi ngày
Chỉ cần 15–30 phút cũng đủ:
- Dắt con đi bộ sau giờ học.
- Cùng nhau nấu bữa tối hoặc đọc sách trước khi ngủ.
Nếu lỡ bận một ngày, hãy bù đắp bằng thời gian chất lượng hơn vào ngày hôm sau.
16. Tôn trọng sức khỏe và không gian cá nhân
- Bạn có thể nghỉ ngơi, xin thời gian riêng khi mệt.
- Dạy trẻ hiểu rằng: người lớn cũng cần chăm sóc bản thân, và điều đó không có nghĩa là bỏ rơi con.
17. Đặt ranh giới rõ ràng, phù hợp
- Trò chơi dừng lại khi có nguy cơ không an toàn.
- Trẻ hướng nội có thể cần nhiều không gian riêng hơn – hãy điều chỉnh theo từng cá tính.
18. Đồng hành trong những thời điểm khó khăn
- Khi con buồn, hãy lắng nghe và không vội la mắng.
- Ví dụ: “Mẹ biết con muốn xe màu tím, nhưng mình đã chọn xe hồng rồi. Mình sẽ chơi thật vui với nó nhé!”
Thay vì phán xét con hư, hãy giúp con hiểu sai lầm là cơ hội để làm tốt hơn lần sau.
-------
Cảm giác được yêu thương và trân trọng không đến từ món quà đắt tiền hay những lời khen nịnh, mà đến từ sự hiện diện, sự lắng nghe và sự tôn trọng thật lòng. Khi cha mẹ dành thời gian, thiết lập giới hạn lành mạnh và làm gương cho con mỗi ngày, trẻ sẽ lớn lên với một nền tảng cảm xúc vững chắc – trở thành người tự tin, có lòng tự trọng và biết yêu thương chính mình cũng như người khác.